Bagyr keseliniň öňüni almak

Bagyr keseli barada umumy maglumat

Bagyr keseli, bagryň dokumalarynda zyýanly (rak) öýjükleriniň emele gelýän keselidir.

Bagyr bedeniň iň uly organlaryndan biridir.Iki loby bar we gapyrganyň kapasasynyň içindäki garnyň ýokarky sag tarapyny doldurýar.Bagryň köp möhüm funksiýalarynyň üçüsi:

• Gandan zyýanly maddalary süzgüçde we peşewde bedenden geçirmek üçin.
• Iýmitdäki ýaglary siňdirmek üçin öt ýasamak.
• Bedeniň energiýa üçin ulanýan glikogenini (şekerini) saklamak üçin.

Bagyr düwnük keselini ir tapmak we bejermek bagyr keselinden ölümiň öňüni alyp biler.

Gepatit wirusynyň käbir görnüşlerine ýokaşmak gepatitiň döremegine we bagyr keseline sebäp bolup biler.

Gepatit köplenç gepatit wirusy sebäpli ýüze çykýar.Gepatit, bagryň çişmegine (çişmegine) sebäp bolýan keseldir.Uzak wagtlap dowam edýän gepatitden bagryň zeperlenmegi, bagyr keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.

Gepatit B (HBV) we gepatit C (HCV) gepatit wirusynyň iki görnüşidir.HBV ýa-da HCV bilen dowamly ýokançlyk, bagyr keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.

1. Gepatit B.

HBV, HBV wirusy ýokaşan adamyň gany, semen ýa-da beýleki beden suwuklygy bilen baglanyşykdan döreýär.Infectionokançlyk çaga doglanda, jynsy gatnaşykda ýa-da neşe sanjymlary üçin ulanylýan iňňeleri paýlaşmak arkaly eneden çaga geçip biler.Bagryň düwnük keseline sebäp bolup biljek bagryň (sirroz) döremegine sebäp bolup biler.

2. Gepatit C.

HCV, HCV wirusy ýokaşan adamyň gany bilen aragatnaşyk arkaly ýüze çykýar.Infectionokanç, neşe sanjym etmek üçin ulanylýan iňňeleri paýlaşmak ýa-da köplenç jynsy gatnaşyk arkaly ýaýramak mümkin.Geçmişde gan goýberilende ýa-da organ göçürilende hem ýaýrady.Häzirki wagtda gan banklary HCV üçin berlen ähli gany barlaýarlar, bu wirusyň gan goýbermek howpuny ep-esli peseldýär.Bagryň düwnük keseline sebäp bolup biljek bagryň (sirroz) döremegine sebäp bolup biler.

Bagyr keseliniň öňüni almak

Töwekgelçilik faktorlaryndan gaça durmak we gorag faktorlarynyň köpelmegi düwnük keseliniň öňüni alyp biler.

Rak töwekgelçiliginiň faktorlaryndan gaça durmak, käbir rak keselleriniň öňüni almaga kömek edip biler.Töwekgelçilik faktorlary çilim çekmegi, aşa semremegi we ýeterlik maşk etmezligi öz içine alýar.Çilimi taşlamak we maşk etmek ýaly gorag faktorlarynyň köpelmegi käbir rak keselleriniň öňüni alyp biler.Düwnük keselini nädip peseldip boljakdygy barada lukman ýa-da beýleki saglygy goraýyş işgärleri bilen gürleşiň.

Hroniki gepatit B we C ýokançlyklary, bagyr keseline sebäp bolup biljek töwekgelçilik faktorlarydyr.

Dowamly gepatit B (HBV) ýa-da dowamly gepatit C (HCV) bolmagy, bagyr keseliniň döremek howpuny ýokarlandyrýar.Bu töwekgelçilik HBV we HCV bolan adamlar üçin we gepatit wirusyndan başga-da töwekgelçilik faktorlary bolan adamlar üçin has ýokarydyr.Dowamly HBV ýa-da HCV ýokaşan erkeklerde, hroniki ýokançly aýallara garanyňda bagyr rak keseli döreýär.

Hroniki HBV ýokaşmagy Aziýada we Afrikada bagyr keseliniň esasy sebäbi bolup durýar.Hroniki HCV ýokançlygy Demirgazyk Amerikada, Europeewropada we Japanaponiýada bagyr keseliniň esasy sebäbidir.

Aşakda bagyr keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biljek beýleki töwekgelçilik faktorlary bar:

1. Siroz

Siroz keseli bolan adamlar üçin bagyr düwnük keseliniň döremek howpy ýokarlanýar, bu kesel sagdyn bagyr dokumasynyň yzy dokumalar bilen çalşylýar.Düwürtik dokumasy bagryň üsti bilen gan akmagyny bökdeýär we gerekli derejede işlemegini saklaýar.Hroniki alkogolizm we dowamly gepatit ýokançlygy sirrozyň umumy sebäpleridir.HCV bilen baglanyşykly sirrozly adamlarda, HBV ýa-da spirtli içgiler bilen baglanyşykly sirrozly adamlara garanyňda bagyr rak keseliniň döremek howpy has ýokarydyr.

2. Alkogolyň köp ulanylmagy

Alkogolyň köp ulanylmagy bagyr keseli üçin töwekgelçilik döredýän sirozyň döremegine sebäp bolup biler.Siroz ýok agyr alkogol içgilerinde bagyr keseli hem ýüze çykyp biler.Siroz keseli bolan alkogol içgilerinde, siroz ýok agyr spirtli içgiler bilen deňeşdirilende, bagyr keseliniň döremek ähtimallygy on esse ýokarydyr.

Geçirilen gözlegler, spirtli içgileri köp ulanýan HBV ýa-da HCV ýokaşan adamlarda bagyr rak keseliniň ýokarlanýandygyny görkezdi.

3. Aflatoksin B1

Bagyr düwnük keseliniň döremek howpy, aflatoksin B1 bolan iýmitleri (gyzgyn, çygly ýerlerde saklanýan mekgejöwen we hoz ýaly iýmitlerde ösüp bilýän kömelekden zäher) iýmek arkaly ýokarlanyp biler.Saharanyň günortasyndaky Afrikada, Günorta-Gündogar Aziýada we Hytaýda has ýygy duş gelýär.

4. Alkogolly steatohepatit (NASH)

Alkogolly steatohepatit (NASH), bagryň düwnük keseline sebäp bolup bilýän bagryň (sirroz) döremegine sebäp bolup bilýän ýagdaýdyr.Alkogolsyz ýagly bagyr keseliniň (NAFLD) iň agyr görnüşidir, bu ýerde bagyrda adaty bolmadyk ýag bar.Käbir adamlarda bu bagryň öýjükleriniň çişmegine (çişmegine) we şikes ýetmegine sebäp bolup biler.

NASH bilen baglanyşykly sirozyň bolmagy, bagyr keseliniň döremek howpuny ýokarlandyrýar.Siroz ýok NASH adamlarynda bagyr keseli hem tapyldy.

5. Çilim çekmek

Çilim çekmek, bagyr keseliniň has ýokary töwekgelçiligi bilen baglanyşykly.Günde çilim çekýänleriň sany we adamyň çilim çeken ýyllarynyň sany bilen töwekgelçilik ýokarlanýar.

6. Beýleki şertler

Käbir seýrek lukmançylyk we genetiki ýagdaýlar bagyr keseliniň döremek howpuny ýokarlandyryp biler.Bu şertler aşakdakylary öz içine alýar:

• Bejerilmedik nesil gemohromatozy (HH).
• Alfa-1 antitripsin (AAT) ýetmezçiligi.
• Glikogen saklaýyş keseli.
• Porphyria cutanea tarda (PCT).
• Wilson keseli.

Aşakdaky gorag faktorlary bagyr rak keseliniň howpuny peseldip biler:

1. Gepatit B sanjymy

HBV ýokaşmagynyň öňüni almak (täze doglan çaga hökmünde HBV sanjym etmek arkaly) çagalarda bagyr düwnük töwekgelçiligini peseldýändigi görkezildi.Sanjymyň ulularda bagyr rak keseliniň töwekgelçiligini peseldýändigi entek belli däl.

2. Dowamly gepatit B ýokançlygyny bejermek

Dowamly HBV ýokaşmasy bolan adamlar üçin bejeriş usullaryna interferon we ýadro (t) ide analog (NA) bejergisi degişlidir.Bu bejergiler bagyr keseliniň döremek howpuny azaldyp biler.

3. Aflatoksin B1 täsiriniň azalmagy

Köp mukdarda aflatoksin B1 bolan iýmitleri zäheriň has pes derejesini öz içine alýan iýmitler bilen çalyşmak, bagyr keseliniň döremek howpuny azaldyp biler.

Çeşme:http://www.chinancpcn.org.cn/cancerMedicineClassic/guideDetail?sId=CDR433423&type=1